Thanksgiving
là một ngày lễ tổ chức tại khu vực Bắc Mỹ, thường được coi là dịp để
bày tỏ lòng biết ơn. Nguồn gốc của Lễ Tạ ơn là để cảm ơn Chúa đã ban cho
vụ mùa bội thu. Tại Mỹ, ngày lễ này được tổ chức vào thứ 5 của tuần thứ
tư tháng 11. Tại Canada, dịp này được tổ chức vào ngày thứ 2 tuần thứ
hai của tháng 10, còn gọi là Ngày Columbus.
NGÀY LỄ TẠ ƠN Ở HOA KỲ
Tỏ
lòng biết ơn là một hành vi đạo đức cao quý của con người có văn hóa
tốt. “Thank You” là câu nói phải có của những người lịch sự. Từ thuở xa
xưa chưa có lịch sử, loài người đã cử hành các cuộc tế, lễ để tỏ lòng
biết ơn về những gì mà Trời đất ban cho con người. Phong tục này có trên
khắp hoàn cầu và bộ tộc lâu đời nào cũng cử hành ít nhất là một lần
trong năm với những tiệc thịnh soạn để ăn mừng mùa màng đã thu hoạch
tốt.
Sử
chép rằng giống nòi Việt vốn dòng dõi Vua Thần Nông (vị vua giúp dân
phát triển việc trồng lúa để giải quyết vấn đề thực phẩm cho dân chúng
mà dân số càng ngày càng tăng theo cấp số nhân) hàng năm tổ chức nhiều
ngày hội hè ăn mừng được mùa. đặc biệt là ngày Tết Nguyên đán, nhà vua
cử hành lễ Tế Trời đất và dân gian nấu bánh chưng và bành dày làm lễ
Cúng Trời đất.
Những
bộ lạc da đỏ ở Châu Mỹ cũng có truyền thống tạ ơn đấng Tạo Hóa về tất
cả những gì họ có. Hàng năm họ tổ chức ăn mừng 4 lần hoặc 6 lần với thịt
hươu chứ không phải là gà lôi (turkey).
Ở
Âu Châu, truyền thống tạ ơn Chúa về những thu hoạch mùa màng đã được
thực hiện rất phổ biến tại nhiều nơi với những tiệc tùng, khiêu vũ, và
đốt pháo bông vào Mùa Thu từ Những Thời Trung Cổ.
Ở
Anh Quốc, Ngày Lễ Tạ Ơn xưa kia có tên là Harvest Festival (Hội Mừng
được Mùa) được các nhà thờ cử hành trên khắp nước vào ngày Chúa Nhật để
đánh dấu mùa gặt hái tại địa phương chấm dứt. Tập tục này lan qua Mỹ
Châu bởi những di dân đầu tiên và tới năm 1863, Harvest Festival được
đổi tên là Thanksgiving hay Thanksgiving Day được tổ chức vào thời điểm
công việc mùa màng đã xong.
Hiện
nay, ở Canada, Lễ Tạ Ơn được tổ chức vào Thứ Hai của tuần lễ thứ nhì
trong Tháng Mười. Ở Mỹ, Thanksgiving được chính thức cử hành trên toàn
quốc vào Thứ Năm của tuần thứ tư trong Tháng Mười Một.
Thanksgiving Day còn có tên là Turkey Day và được Tổng Thống Roosevelt ký thành luật vào ngày 26 tháng Mười Một năm 1941.
Nguồn Gốc Khác Nhau về Lễ Tạ Ơn ở Hoa Kỳ
Trước
đây, dân chúng Hoa Kỳ mỗi tiểu bang đều có một ngày cử hành Lễ Tạ Ơn
Trời và cũng để nhớ ơn những thổ dân đã chỉ cách trồng trọt cho những
người di dân tới Mỹ Châu.
Ngày
nay, hàng năm cứ đến Thứ Năm của tuần lễ thứ tư trong tháng Mười Một,
dân chúng Hoa Kỳ lại cử hành Thanksgiving Day hay Thanksgiving. đó là
Ngày Lễ Tạ Ơn vào dịp mùa màng chấm dứt tại Hoa Kỳ.
Có
nhiều nhân vật thời di dân ghi chép lại những ngày lễ tạ ơn ở Mỹ Châu.
Trải qua thời gian dài xây dựng Hợp Chủng Quốc, các vị tổng thống đã ấn
định những ngày Lễ Tạ Ơn vào những ngày khác nhau và thường với mục đích
là để hàn gắn vết thương của Cuộc Nội Chiến. Mãi đến năm 1941, Ngày Lễ
Tạ Ơn mới được áp dụng chung trên toàn quốc Hoa Kỳ.
Nhóm Hành Hương Tị Nạn Tôn Giáo: The Pilgrims
Vào
thời gian đầu mới tới Mỹ Châu, Nhóm Hành Hương (The Pilgrims) dành
riêng một ngày để ăn mừng sau mùa gặt hái vào năm 1621 tại Plymouth
Plantation, Massachusetts.
Sự
tích là vào ngày 6 tháng Chín năm 1620, từ thị trấn Plymouth, Anh Quốc,
44 người ly khai Giáo Hội Anh Cát Lợi dẫn một nhóm 66 người di tản sang
Tân Thế Giới Mỹ Châu) trên con tầu tên là The Mayflower. Bốn mươi bốn
người ly khai tự mệnh danh là “Thánh” (Saints), còn những người khác thì
họ gọi là “Người Lạ” (Strangers). Cuộc hành trình vất vả, có nhiều bất
đồng, và kéo dài tới 65 ngày. Khi trông thấy đất liền vào ngày 10 tháng
Mười Một thì đã có một người chết. Lúc sắp sửa cặp bến, họ ký kết với
nhau một bản hợp đồng gọi là Mayflower Compact bảo đảm sự bình đẳng và
thống nhất hai nhóm. Họ kết hợp lại và tự mệnh danh là The Pilgrims.
Họ
dự tính định cư tại Virginia, nhưng sau đó, vì bão tố, họ phải đổ bộ
lên một nơi nay gọi là Plymouth, Massachusetts và định cư ở đó. Mùa đông
năm ấy, nhờ sự giúp đỡ của thổ dân Wampanoag cho thức ăn và chỉ dẫn
cách trồng trọt và săn bắt nên đoàn người mới sống sót.
Năm
sau, vào Mùa Thu, 1621, mùa màng thu hoạch tốt, Thống đốc William
Bradford tuyên bố một ngày tạ ơn. Khoảng 50 di dân tổ chức Harvest
Festival (Hội Mùa Gặt) đầu tiên kéo dài ba ngày và họ mời khoảng 90 thổ
dân Wampanoag tới cùng chung vui và bày tỏ lòng biết ơn.
Ngày Thanksgving đầu tiên:
Thống đốc William Bradford ghi lại ngày ăn mừng này trong tập Of Plymouth Plantation và dưới đây là vài hàng trích dẫn:
Bấy
giờ mọi người bắt đầu thu hoạch số hoa màu nhỏ đem chất chứa trong nhà
hay kho để dành cho mùa đông. Tất cả mọi người đều đã phục hồi sức khỏe
và mọi thứ đã có đủ. Một vài người đi xa; số ở lại thì đi câu cá và chia
phần cho mọi nhà. Suốt mùa hè đó, họ không có thiếu thốn gì. Và bây giờ
thì họ kiếm thêm chim chóc chứa vào kho vì mùa đông sắp tới và nơi này
thì chim chóc có rất nhiều. Ngoài chim chóc, còn có rất nhiều gà rừng và
nai v.v. Hơn nữa, họ lại có một số lượng thực phẩm thu hoạch như là bắp
(Indian corn).
Edward Winslow viết Mourt’s Relation và vài hàng trích dẫn sau:
Mùa
màng của chúng tôi đang được thu hoạch, vị thống đốc của chúng tôi phái
bốn người đi bắt chim chóc để chúng tôi ăn mừng sau mùa thu hoạch do
công lao của chúng tôi. Nhóm bốn người đã bắt được chim chóc thật là
nhiều có thể dùng hầu như cả tuần cho mọi người. Vào lúc đó, trong những
trò giải trí, chúng tôi thực tập bắn súng và có khoảng 90 thổ dân được
mới tới tham dự trong đó có cả Vua Massasoit. Chúng tôi vui chơi ăn uống
suốt ba ngày; một nhóm thổ dân ra ngoài săn bắt 5 con hươu (deer) đem
về tặng cho thống đốc và các đội trưởng. . .
Nói
tới buổi Lễ Hội được Mùa năm 1621 này, cũng nên nhắc lại chuyện một thổ
dân tên là Tisquanto hay còn gọi là Squanto. Có lẽ Squanto là một trong
số ít người đầu tiên được tiếp xúc với văn minh Âu Châu. Rồi, sau khi
trở về quê hương để làm gạch nối giữa người da trắng và da đỏ, thì anh
lại bị đồng bào anh coi là kẻ thù vì không chấp nhận sự hợp tác của anh
với người da trắng. Tuy nhiên, anh vẫn kiên trì với thiện chí làm bớt đi
những cuộc chém giết giữa người di dân và người da đỏ.
Khi
người Âu Châu mới tìm ra Mỹ Châu, đoàn thám hiểm đã tổ chức bắt cóc một
vài trẻ em bản xứ trong đó có Squanto đem về Anh quốc với mục đích để
dạy dỗ cho nói tiếng Anh làm thông dịch viên sau này. Squanto được trao
cho một giáo sĩ nuôi rồi được theo các tầu buôn trở về Mỹ Châu.
Trở
về Mỹ Châu, Squanto đã tìm cách vượt trốn khỏi vòng tay người da trắng,
nhưng rồi bị bắt và bị bán làm nô lệ trôi nổi khắp đó đây kể cả Tây Ban
Nha và các bến cảng Châu Phi. định mệnh xui khiến, một ngày nào đó
Squanto lại xuất hiện ở quê hương của mình. Khi đoàn người di dân đổ bộ
lên Plymouth, Massachusetts và đang sắp bị chết đói thì Squanto xuất
hiện cùng với một số thổ dân người Wampanoag. Họ mang theo thức ăn cho
người di dân và dạy người di dân cách trồng trọt và săn bắt. Nhờ đó mà
đoàn di dân đã sống sót qua mùa đông băng giá năm đó và có thu hoạch tốt
vào Mùa Thu năm sau. Chẳng bao lâu sau đó, Squanto bị lây bịnh sốt rét
và qua đời. Hiện nay người da trắng và da đỏ vẫn còn nhớ ơn Squanto
Những Buổi Tiệc Tạ Ơn Khác Trên Mỹ Châu
Ngày
23 tháng Năm, 1541, Francisco de Vásquez de Coronado cùng thổ dân Tejas
tổ chức Hội Tạ Ơn tại Palo Duro Canyon, Texas để ăn mừng cuộc hành
trình của Francisco đi tìm thấy thực phẩm. Trong ý nghĩa tiệc mừng của
người Âu Châu tạ ơn Chúa, ngày này cũng được nhiều người cho là đích
thực Ngày Lễ đầu Tiên Tạ Ơn Chúa ở Bắc Mỹ.
Một
tiệc mừng kế là tiệc mừng do Pédro Menéndez de Avilés tổ chức tại St.
Augustine, Florida, ngày 8 tháng Chín, năm 1565. Tiệc mừng này cũng được
cho là Thanksgiving đầu tiên tại Mỹ.
Một
buổi tiệc khác cũng được cho là Lễ Tạ Ơn đầu Tiên ở Mỹ Châu là bữa tiệc
của Don Juan de Onate tổ chức ngày 30 tháng Tư năm 1598 tại gần San
Elizario, Texas.
Quốc Hội và Tổng Thống Ấn định Ngày Tạ Ơn
Đêm
Thứ Tư trước ngày Thansgiving là một trong những đêm bận rộn nhất cho
các quán ăn và quán nhậu bởi vì đó là đêm đầu tiên của các sinh viên trở
về tỉnh nhà trong học kỳ.
Ngoài
tiệc tùng, nhiều thành phố như New York, Philadelphia, Houston, Detroit
có tổ chức các trận đấu túc cầu (footblall) và các toán diễn hành
thường kết thúc bằng toán diễn hành của các Ông Già Noel cho biết là Lễ
Chrismas đã khởi đầu.
Trong
Cuộc Chiến Cách Mạng Mỹ Châu (Cuộc chiến chống Anh Quốc để thành lập ra
Hoa Kỳ), theo thường lệ, Quốc Hội hàng năm ấn định một hay nhiều ngày
lễ tạ ơn. Riêng tháng 12 năm 1777, George Washington đã tuyên bố một
ngày tạ ơn nhằm vinh danh trận đánh thắng Anh Quốc ở Saratoga.
Vào những năm lên làm Tổng Thống, Goerge Washington ấn định lại những Ngày Lễ Tạ Ơn.
Tổng Thống John Adams ấn định Thanksgivings vào các năm 1798 và 1799
Tổng Thống Madison ấn định Thanksgiving vào lúc kết thúc cuộc chiến, 1812.
Tại bang New York, thanksgiving hàng năm được Thống đốc ấn định kể từ năm 1817.
Có
một số tiểu bang ở miền nam không nhìn nhận những ngày tạ ơn như các
tiểu bang khác. Tới năm 1858 mới có 25 bang và 2 lãnh thổ nhìn nhận Ngày
Lễ Tạ Ơn.
Trong
Cuộc Nội Chiến, Tổng Thống Abraham Lincoln tuyên bố ngày Thứ Năm cuối
cùng trong Tháng 11 năm 1863 là Thanksgiving cho toàn quốc. Từ 1863,
hàng năm toàn quốc Hoa Kỳ đều cử hành Lễ tạ Ơn vào ngày Thứ Năm cuối
cùng của Tháng Mười Một. Nhưng tới năm 1939 thì T.T. Roosevelt lại tuyên
bố rằng Thanskgiving nên là ngày kế ngày Thứ Năm cuối cùng trong tháng
11 hơn là ngày cuối cùng với mục đích giúp cho thời gian mua sắm vào dịp
Christmas được kéo dài hơn. đề xuất này không có tính bắt buộc nên chỉ
có 23 bang theo khuyến cáo này còn 22 bang khác không theo. Còn các bang
khác, như Texas, đã ấn định cả hai tuần lễ là ngày Tạ Ơn.
Tới
năm 1941 thì Quốc Hội HK quyết nghị lấy ngày Thứ Năm của tuần lễ thứ tư
trong tháng 11 là ngày Thanksgiving. Ngày 26 tháng 11 năm 1941, T.T.
Roosevelt ký ngày Tạ Ơn toàn quốc đó thành luật.
Khi
Lễ Tạ Ơn chấm dứt thì mùa nghỉ lễ mùa đông truyền thống lại bắt đầu. đó
là mùa mua sắm cho Lễ Giáng sinh được khởi sự vào ngày Thứ Sáu đen
"Black Friday" ngay sau Ngày Lễ Tạ Ơn. Truyền thống này được thành lập
ít nhất là vào những năm 1930. Trong khi ngày nhộn nhịp nhất về mua sắm
vẫn là ngày Thứ Sáu sau ngày Thanksgiving thì ngày có số lượng hàng bán
ra lớn nhất là ngày Thứ Bẩy hay là ngày 23 Tháng 12. Hầu hết các cửa
hàng đều tăng số hàng tồn kho cho mùa nghỉ tháng Mười Hai vào ngay sau
Ngày Halloween, thậm chí có khi còn trước cả ngày vui đùa đó. Thứ Sáu
sau Lễ Tạ Ơn hay là Black Friday còn được coi như là ngày Không Mua Gì
Hết mà những người phản đối không mua sắm gì vì họ cho đó là những thói
quen tiêu thụ phí phạm của những nước Số Một trên Thế Giới.
Dầu
sao thì Lễ Tạ Ơn mở ra ở Mỹ Châu vẫn mang đầy ý nghĩa biết ơn Thượng đế
và Những Thổ Dân đã cứu giúp những vị Tiền Bối Hành Hương "The Pilgrim
Fathers" những người đã đặt nền móng cho Hợp Chủng Quốc Hoa Kỳ.
Những hoạt động trong ngày Tạ ơn
Lễ
Tạ ơn là một dịp để những người trong gia đình và bạn bè gặp gỡ, cùng
chia sẻ niềm vui. Ở Mỹ, đây là một ngày lễ quan trọng của gia đình và
mọi người có thể đi từ đông sang tây để gặp gỡ các thành viên trong gia
đình. Kỳ nghỉ Tạ ơn thường rơi vào "4 ngày" cuối tuần. Dịp này phần lớn
được tổ chức ở phạm vi gia đình, không giống như ngày 4/7 hay lễ Noel,
tổ chức rầm rộ với sự tham gia của công chúng.
Ở
Canada, lễ Tạ ơn diễn ra trong 3 ngày cuối tuần và không được coi trọng
như ở Mỹ. Vào dịp này, các gia đình Canada khó có thể tụ họp với nhau,
thay vì thế họ coi ngày Noel là dịp để thành viên trong gia đình đoàn
tụ. Thêm vào đó, lễ Tạ ơn tại Canada lại rơi vào ngày thứ 2, nên người
Canada có thể ăn bữa tối Tạ ơn vào bất kỳ ngày nào trong số 3 ngày cuối
tuần trước đó. Điều này có nghĩa, họ sẽ ăn tối cùng một nhóm họ hàng
trong 1 ngày và một bữa khác với nhóm khác vào ngày hôm sau.
Một
hoạt động không thể thiếu vào dịp Tạ ơn là mua sắm. Bắt đầu từ những
năm 1930, mùa mua sắm nhân dịp Giáng sinh bắt đầu khi lễ Tạ ơn kết thúc.
Tại thành phố New York, cuộc diễu hành nhân ngày Tạ ơn của Tập đoàn
Macy's được tổ chức hàng năm tại khu trung tâm Manhattan. Cuộc tuần hành
được tổ chức theo các chủ đề đặc biệt nào đó, hoặc mô phỏng các cảnh
trong những vở kịch trên sân khấu Broadway kèm theo những chùm bóng lớn
vẽ nhiều nhân vật hoạt hình hoặc diễn viên truyền hình nổi tiếng. Diễu
hành nhân dịp Tạ ơn cũng diễn ra ở một số thành phố khác như Plymouth,
Houston, Philadelphia và Detroit.
Dù
ngày mua sắm lớn thứ hai trong năm tại Mỹ là ngày Thứ Sáu Đen tới sau
lễ Tạ ơn, hầu hết các cửa hàng đã bắt đầu dự trữ hàng ngày sau lễ
Halloween, đôi khi từ trước nữa.
Một
hoạt động chính khác trong dịp lễ Tạ ơn tại Mỹ là trận đấu football.
Theo truyền thống, hai đội chuyên nghiệp sẽ giao đấu vào ngày Tạ ơn.
